4.2 Islam en geweld

4.2.1 Inleiding

Islam en geweld worden vaak met elkaar in verband gebracht. Verschillende gebeurtenissen die de ware islam geen deugd deden, hebben in het recente verleden plaatsgevonden. Denk aan de aanslag op het World Trade Center op 11 september 2011, de oprichting van extremistische organisaties zoals ISIS in 2014, de terreuraanslagen in enkele Europese steden,…. Hierdoor is de islam uiteraard vaak op een negatieve manier in de media gekomen.

Hoewel deze gebeurtenissen plaatsvonden op initiatief van islamitische groeperingen, staan hun handelingen in schril contrast met de leer van de islam. Ze verantwoorden hun daden door het ‘jihad’ te noemen, maar de term wordt verkeerdelijk gebruikt om geweld te rechtvaardigen.

Hoewel radicalisme en extremisme de laatste twee decennia vaak geassocieerd worden met de islam, is geweld helemaal niet inherent aan de islam. De islam verbiedt het gebruik van geweld tegen eenieder, zonder onderscheid tussen gelovigen en niet-gelovigen. Het klopt dat de Koran bepaalde verzen over geweld bevat, maar we moeten ze steeds in de juiste context begrijpen. Het is niet de bedoeling dat we in onze huidige maatschappij de Koranverzen letterlijk interpreteren en toepassen. Dit zou niet stroken met de bedoeling van de tekst.

4.2.2 Begrippen over geweld

Alvorens dieper in te gaan op de inhoud, is het aangewezen om enkele begrippen over geweld uit de Koran, hadith en islamitische theologie te definiëren:

1. Jihad: Taalkundig betekent jihad ‘een inspanning leveren’. De term wordt meestal gebruikt in de context van oorlogsdaden, zich inspannen in de oorlog. Maar in de overkoepelende betekenis van Jihad zoals we die in deze handleiding aannemen, is oorlog slechts een klein onderdeel.
Verschillende islamitische geleerden kennen 13 betekenissen toe aan de term Jihad. De kernbetekenis is dus een inspanning leveren, maar niet noodzakelijk in oorlogscontext. Je kan bijvoorbeeld inspanningen leveren voor rechtvaardigheid, voor een goedwerkende maatschappij,… looks like them - we all know them. They look at us day after day from the television screen, passionately waving in front of camera lenses preaching all kinds of slogans into the microphone…. ”.

2. Al-Qital: Taalkundig betekent het strijden. Ook deze term wordt meestal in oorlogscontext gebruikt, maar heeft net zoals jihad een ruimere betekenis.

3. Al-Harb: Letterlijk betekent het oorlog, zoals bijvoorbeeld twee landen die elkaar aanvallen. Al-Harb verschilt essentieel van jihad. Oorlog draait vooral rond overheersing en overwinning van de ander. Jihad staat voor de te leveren inspanningen om de algemene veiligheid te garanderen.

4. Al-Unf: Letterlijk betekent het geweld. Hoewel Al-Unf vaak geassocieerd wordt met de islam, is het begrip nergens in de Koran vermeld.

5. Al-Irhab: Al-Irhab staat voor terrorisme. ‘Terroriseren’ staat vermeld in de Koran, in soerat Al-Anfal vers 60. Daarin staat: “En zet alles in wat jullie hebben aan machtsmiddelen, ook strijdrossen, om de vijand van Allah, jullie vijand en de anderen angst aan te jagen/te terroriseren.” Het is belangrijk om de term terroriseren correct te interpreteren. Terroriseren betekent hier niet de gewelddaden uitvoeren zoals in de recente terreuraanslagen, maar slaat eerder op indruk maken op de tegenpartij om respect af te dwingen.

4.2.3 Het gebruik van geweld voor veranderingen

Er bestaan islamitische groeperingen die ervan overtuigd zijn dat ze enkel met behulp van geweld maatschappelijke veranderingen kunnen teweegbrengen. Voor hen heiligt het doel alle middelen zoals bijvoorbeeld, terreuraanslagen op onschuldigen. Nochtans zijn zulke daden absoluut verboden en in geen enkel opzicht voorgeschreven door de Koran. Toch houden de aanhangers van die groeperingen de schijn op dat verschillende islamitische voorschriften dit gedrag rechtvaardigen. Ze gebruiken daarvoor volgende strategie2

Eerst proberen ze de legitimiteit van een staatshoofd te ondermijnen. Als het staatshoofd een moslim is, bestempelen ze hem als niet-moslim. Ze beweren dan dat het staatshoofd de islamitische wetten niet toepast. Nog gemakkelijker is het wanneer het staatshoofd geen moslim is.

In dat geval tonen ze met nog meer overtuiging aan dat de islamitische wetten niet worden toegepast: zoals het feit dat ze bondgenoten zijn van Westerse landen. Dit is volgens hen voldoende om geen autoriteit toe te kennen aan een staatshoofd en ertegen in opstand te komen. Ze sturen erop aan het staatshoofd af te zetten op welke manier ook, dus ook met behulp van geweld

Binnen de islamitische theologie heet dit onderwerp ‘Takfier’. Het is een zeer gevoelige kwestie waarin een moslim als niet-moslim wordt beschouwd. Het is niet de taak van de moslim om over iemand anders’ religieuze beleving te oordelen. Er bestaan situaties waarin personen openlijk toegeven geen moslim meer te (willen) zijn. In dat geval, is het duidelijk dat een persoon zelf wenst niet meer als moslim te worden beschouwd, maar het moet benadrukt worden dat hier geen gevolgen aan vasthangen. Nogmaals, het is niet de taak van een moslim om andermans religieuze beleving te beoordelen, noch te sanctioneren. Bovendien voorziet de Koran in die keuzevrijheid, zo staat er: “Er is geen dwang in onze religie. (2: 256)”

Ten tweede gaat men de bevolking aanzetten om het staatshoofd af te zetten. Hiervoor rechtvaardigen ze zelfs geweld om het doel te bereiken. Dit veroorzaakt vaak chaos en polariseing: Een kamp van aanhangers en tegenhangers binnen de samenleving. Het staatshoofd wordt bestempeld als ‘afvallige’ die door zijn niet-toepassing van de islamitische wetten mag worden vermoord. Dit is een zeer heftige visie die in schril contrast staat met de Koranvers hierboven die benadrukt dat er geen dwang bestaat in religie. Daarom is er geen sprake van afzetting of doding. Ook staat in een Koranvers: “De Waarheid is van jullie Heer. Ieder die wil, laat hem geloven. Ieder die niet wil, laat hem niet geloven.” (Soerat 18:29).3 We moeten iedereen de vrijheid laten om toe te passen en te geloven wat hij/zij wil.

Geweld is dus geenszins een middel om veranderingen te brengen in de sameleving. Geweld wordt afgekeurd. Er bestaan echter specifieke situaties waar geweld wordt toegestaan en dat is oorlog voor bescherming. Wanneer een moslimland begreigd wordt en alle alternatieven om geweld te stoppen uitgeput zijn, mag men zich verzetten met geweld mits men de strikte regels van oorlog binnen de islam opvolgt. De regels zijn:

1) Wanneer alle alternatieven om geweld te stoppen uitgeput zijn.

2) Wanneer een land onrecht wordt aangedaan.

3) Wanneer men mensen uit hun de woningen worden verdrijft.

4) Geen vrouwen, kinderen, bejaarden of zieke mensen doden (dus enkel soldaten een oorlog).

5) Respect voor de natuur en dieren.

6) Respect voor woningen van mensen.

7) Plunderen is niet toegestaan.

Al deze regels slaan puur op bescherming. Deze regels staan o.a. in het onderstaand vers en de sunnah van de profeet:

“Ga beiden (Mozes en zijn broer) naar de farao, want hij heeft overschreden. Spreek beiden tot hem op een zachte manier. Misschien zal hij het zich ter harte nemen.” (Ta-Ha: 43,44) De geleerden leiden uit dit vers dat men eerst de diplomatische weg moet kiezen om geweld te doen stoppen. Want Farao staat bekend als een grote tiran en toch beveelt Allah Mozes en zijn broer Haroon om zacht met hem te spreken.

De andere regels staan in het volgend vers:

“Aan hen die bestreden worden is [de strijd] toegestaan omdat hun onrecht is aangedaan; God heeft de macht hen te helpen, die zonder recht uit hun woningen verdreven zijn, alleen maar omdat zij zeggen: “Onze Heer is God” - en als God de mensen elkaar niet had laten weerhouden dan waren kluizenaarsverblijven, kerken, synagogen en moskeeën waarin Gods naam vaak genoemd wordt zeker verwoest. Maar God zal hen die Hem helpen zeker helpen; God is krachtig en machtig.” (Al-Hajj/39:40)

Dit wordt ook benadrukt door Aboe Bakr As-Siddiq, een nauwe gezel en opvolger van de Profeet Mohammed –vzmh-. Hij zei aan een van zijn militaire bevelhebbers: “Ik adviseer u volgende tien dingen (met betrekking tot de regels van oorlogsvoering). Doodt geen vrouwen of kinderen, bejaarden of zieken. Hak geen bomen om of verbrandt ze niet, vooral als het fruitdragende bomen zijn. Verniel geen onbewoonde plaatsen. Doodt geen dieren behalve voor voedsel. Verbrandt geen bijen en drijf hen niet uiteen. Steel niets van de zaken die in beslag genomen werden gedurende de strijd. En handel niet laf.”4 (Al-Muwatta, Volume 21, Hadith 10)

In een andere hadith voegt Aboe bakr toe om ook geen priesters en kloosterlingen aan te vallen en dat men hun gebedshuizen niet mag vernielen. Ook gebouwen moeten in tact blijven. Zelfs het consumeren van de melk van de dieren is streng verboden, behalve met de toestemming van de eigenaars.

Het voeren van een oorlog is dus onderworpen aan strikte voorschriften die gebaseerd zijn op de Koran en de sunnah van Mohamed.

4.2.4 Oefeningen

1. Taalkundig betekent jihad:

2. Al-Qital betekent:

3. Al Harb mbetekent:

1. Hoe kan je de taalkundige betekenis van jihad in jou dag dagelijkse leven toepassen?

2. Kan elk individu Al-Qital en Al Harb toepassen. Leg uit waarom wel of waarom niet.

4.3 Spirituele jihad

4.3.1 Inleiding

Spirituele jihad is de hoogste rang van jihad en betekent dat de moslim zijn uiterste best moet doen om een goed mens te zijn. Dit doet hij door zijn religieuze verplichtingen na te komen zoals de verplichtingen tegenover Allah, tegenover zichzelf als en tegenover de medemens.

4.3.2 Driehoeksverhouding

In de islam is er steeds een belangrijke driehoeksverhouding tussen:
1. Een individu
2. Zijn medemens of ‘de ander’
3. Allah

Het is aan iedere moslim om de harmonie tussen die relaties te behouden. Dit maakt deel uit van de spirituele jihad, namelijk zijn religieuze verplichtingen nakomen teneinde de harmonie binnen de driehoeksverhouding te bereiken en te behouden. Deze verplichting nakomen is uiteraard geen vanzelfsprekendheid. Het is daarom dat ‘jihad’ een grote inspanning leveren betekent. Volgens de islamitische voorschriften dient een mens zijn/haar ziel te reinigen omdat de ziel de kern van de mens vormt. Door zijn kern te reinigen kan een mens erin slagen een harmonieuze relatie met zichzelf, met de ander en met Allah te onderhouden. In de Koran staat dit geciteerd als volgt: “Voorzeker, degene die haar (de ziel) reinigt (van zonden), zal welslagen. En voorzeker, degene die haar bederft, zal verliezen.” (91: 9 en 10)5

De ziel reinigen van begeertes en steeds harmonie binnen de driehoeksverhouding behouden vergt uiteraard veel inspanning. Het maakt dan ook deel uit van de spirituele jihad.

Woordenlijst

Bibliografie

AMOS, Beste Fanatici, Drie essays, Amsterdam, De Bezige Bij, 2017.
Y. ALQARDAWI, Fiqh Aljihad, Dirasat Muqaranatu Li-Ahkamihi wa Falsafatihi di daw al-Quran wa As-Sounna, Caïro, Dar Al-Koutboub Al’lmiya, 2009.
MALIK, al-Muwatta, Beiroet, Dar Iyha Attourat Alarabiya, 1985.
Y. ALQARDAWI, Fiqh Aljihad, Dirasat Muqaranatu Li-Ahkamihi wa Falsafatihi di daw al-Quran wa As-Sounna, Caïro, Dar Al-Koutboub Al’lmiya, 2009.
Y. ALQARDAWI, Fiqh Aljihad, Dirasat Muqaranatu Li-Ahkamihi wa Falsafatihi di daw al-Quran wa As-Sounna, Caïro, Dar Al-Koutboub Al’lmiya, 2009.
Y. ALQARDAWI, Fiqh Aljihad, Dirasat Muqaranatu Li-Ahkamihi wa Falsafatihi di daw al-Quran wa As-Sounna, Caïro, Dar Al-Koutboub Al’lmiya, 2009.
https://koran.nl/soera-12-yusuf-jozef-zoon-van-jakob/ (toegang 05.08.2020)
https://koran.nl/soera-75-al-qiyamah-de-wederopstanding/ (toegang 05.08.2020)
https://koran.nl/soera-8-al-anfal-de-buit/ (toegang 05.08.2020)
https://koran.nl/soera-89-al-fajr-de-dageraad/ (toegang 05.08.2020)
https://koran.nl/soera-66-at-tahrim-verbod/ (toegang 05.08.2020)
https://koran.nl/soera-18-al-kahf-de-grot/ (toegang 05.08.2020)
https://koran.nl/soera-91-ash-shams-de-zon/ (toegang 05.08.2020)
http://www.risallah.com/hadith/hadith.php?cat=4. (toegang 05.08.2020)
https://hadithvandedag.nl/allah/allah-gedenken. (toegang 05.08.2020)